Şarkı, Türk edebiyatında bestelenmek amacıyla yazılan millî bir nazım biçimi olup halk edebiyatındaki türkünün karşılığıdır.

Şekil yönünden murabbaya benzer. Çoğunlukla dört dizeli bendlerle yazılır. Şarkıda her bendin üçüncü dizesi miyan veya miyanhane; sonda tekrarlanan dize ise nakarat adını alır. Miyan daha çok şarkının en güzel ve en dokunaklı dizesi olup bestenin de en önemli bölümünü oluşturur. Nakarat ise her bendin sonunda tekrarlanan ve o bendin anlamı ile yakından ilgili olan dizedir.

Şarkının konusu genellikle aşk, sevgili, ayrılık, içki ve eğlencedir. Geniş halk kitlelerine seslendiği için dilinin yalın olmasına özen gösterilir. Bestelenmek üzere yazıldıkları için de bend sayıları az olur. En az 2, en çok 5 bend halinde yazılırlar. Şair genellikle son bendde mahlasını söyler. Kafiye düzeni ilk bendde değişik şekiller gösterir. Ancak en yaygın şekil aAaA / bbbA / cccA şeklindeki kafiyeleniştir. (“A” nakaratı ifade eder veya aaaa / bbba / ccca)

Şarkıda aruz ölçüsünün her kalıbı kullanıldığı halde musikiye daha kolay uyum sağladığı için “mef ‘û lü / me fâ î lü / me fâ î lü / fe ‘û lün” kalıbı kullanılır.

Şarkı adıyla yazılan ilk manzumeler, 17. yüzyılın sonlarında görülür. Türk edebiyatında her bakımdan şarkı formuna uyan ilk şiirleri Nailî (öl. 1666) yazmıştır. Ancak divan edebiyatının en güzel şarkıları Nedim’in (öl. 1730) kaleminden çıkmıştır. Divanında yer alan 28 şarkının hepsi daha kendi çağındayken bestelenmeye başlamış ve günümüze dek Türk sanat musikisinin seçkin örnekleri arasında yer almıştır. Divan edebiyatında en çok şarkıyı ise Enderunlu Vasıf yazmıştır. 211 şarkısı vardır ve bu şarkıları Gülşen-i Efkâr adını verdiği divanının büyük bölümünü oluşturur.

(devam edecek)